Hoe lang duurt een gerechtelijke procedure?

De duur van een procedure hangt o.a. af van het soort zaak en of het een procedure in eerste aanleg of hoger beroep betreft. In deze column behandel ik de civiele procedures in eerste aanleg.

Civiele procedures zijn hoofdzakelijk procedures tussen burgers onderling of die tussen een bedrijf en een particulier. Procedures in eerste aanleg zijn de procedures die worden gestart bij de rechtbank. De procedures in kort geding (spoedprocedure) en hoger beroep behandel ik hier niet.   

De termijnen waarbinnen partijen processtukken moeten indienen bij de rechtbank bepalen mede hoe lang een procedure duurt. Deze termijnen zijn vastgelegd in zogeheten procesreglementen. Elke afdeling van de rechtbank heeft een eigen procesreglement. Voor bijvoorbeeld een ontslagzaak gelden andere termijnen dan voor een zaak over een geldvordering van bijvoorbeeld € 50.000,=.

De duur van een procedure is daarnaast afhankelijk van het aantal processtukken dat wordt ingediend. In de meeste procedures worden door beide partijen elk 2 schriftelijke processtukken ingediend en vindt er 1 mondelinge behandeling plaats. Maar moeten er bijvoorbeeld getuigen worden gehoord of moet er een deskundigenonderzoek plaatsvinden, dan kost dit uiteraard meer tijd. Er worden dan vaak meer schriftelijke processtukken ingediend.

Ook wordt de duur van een procedure bepaald door partijen zelf. Wordt een processtuk direct binnen de gestelde termijn ingediend of vertraagt een partij door bijvoorbeeld vaak uitstel te vragen?  In het laatste geval kan een procedure aanzienlijk langer gaan duren.

Indien een gedaagde partij voor de rechtbank verweer voert, kan zij ook zelf een tegenvordering instellen. Dit heeft ook invloed op de duur van de procedure, want er komt als het ware een procedure bij.

Indien een zaak voor vonnis (uitspraak) komt te staan, is het mogelijk dat de rechtbank op die datum het vonnis nog niet klaar heeft. De zaak wordt dan tot een latere datum aangehouden. Indien een vonnis (meerdere malen) is aangehouden, is het mogelijk dat het vonnis op een gegeven moment toch eerder wordt uitgesproken.

Wordt de zaak tijdens de mondelinge behandeling bij de rechtbank geschikt (in onderling overleg geregeld), dan eindigt de procedure in principe op dat moment. Een procedure kan dus ook sneller verlopen.

Conclusie: bij het starten van een procedure bij de rechter is een einddatum nauwelijks te voorspellen. Zelfs de snelste procedures (geen kort geding) duren al vaak 6 tot 12 maanden. Procedures kunnen echter ook wel 3 tot 4 jaren duren en zelfs nog langer.