Gelijke kansen bij grondverkoop door gemeente
Een gemeente of andere overheidsinstantie die grond verkoopt, moet aan gegadigden gelijke kansen bieden om mee te dingen. Dat heeft de Hoge Raad beslist in een uitspraak van 26 november 2021 in een zaak tegen gemeente Montferland (ECLI:NL:HR:2021:1778).
Deze gemeente verkocht een perceel grond in Didam aan een projectontwikkelaar, terwijl er ook een andere geïnteresseerde koper was. Deze werd gepasseerd door de gemeente en spande een rechtszaak aan tegen de gemeente. Met succes.
Deze uitspraak staat inmiddels bekend als het Didam-arrest van de Hoge Raad, met als thema: gelijkheid voor gegadigden bij gronduitgifte. Het gaat hier om het gelijkheidsbeginsel: dit is één van de beginselen van behoorlijk bestuur waar de overheid zich aan moet houden. Ook als het gaat om privaatrechtelijke verkoop door de overheid. Als een overheidsinstantie voornemens is om een onroerende zaak (grond of gebouw) te verkopen en er meerdere gegadigden zijn of zijn te verwachten, dan moet de overheid mededingingsruimte bieden.
Concreet betekent dit dat de overheidsinstantie die voornemens is een onroerende zaak te verkopen, een selectieprocedure moet toepassen en dit vooraf duidelijk bekend moet maken zodat (potentiële) gegadigden kunnen meedoen. De selectiecriteria moeten objectief, toetsbaar en redelijk zijn. De selectie moet transparant gebeuren. Als de overheidsinstantie denkt dat er maar één gegadigde is, dan moet zij ook dat bekend maken voorafgaand aan de verkoop, op zo’n manier dat een ieder daarvan kennis kan nemen. Eén-op-één verkoop van vastgoed door de overheid, is dus verleden tijd.
De gevolgen van deze uitspraak zijn nog niet helemaal te overzien. Het publiceren van een voornemen tot verkoop en het doorlopen van selectieprocedures zal mogelijk vertragend gaan werken bij de verkoop van onroerend goed door de overheid. Ook kan de uitspraak aanleiding geven tot gerechtelijke procedures door gegadigden die menen dat de overheid hen ten onrechte heeft gepasseerd en om die reden vorderen dat alsnog aan hen zal worden verkocht. In ieder geval biedt de verplichte openbaarmaking van een voornemen van de overheid tot verkoop van onroerend goed, kansen voor gegadigden.
Emiel Davelaar
Advocaat
Emiel Davelaar is in 1988 afgestudeerd in Nederlands Recht (privaatrecht) aan de Rijksuniversiteit te Groningen. Zijn specialisaties liggen op het terrein van bestuursrecht (met name ruimtelijke ordening en milieu), agrarisch recht en privaatrecht voor zover dit betrekking heeft op grond en gebouwen.
Zijn hart ligt bij het bijstaan van personen en bedrijven in juridisch complexe situaties en hen hier doorheen te loodsen. Resultaatgericht en transparant. Emiel is lid van de specialisatieverenigingen Vereniging voor Agrarisch Recht Advocaten en de Vereniging voor bestuursrecht. Daarnaast is hij lid van de Commissie Bezwaarschriften van een gemeente in Overijssel en is hij secretaris van het Zwolsch Juridisch Genootschap.
In zijn vrije tijd trekt Emiel er graag op uit met zijn gezin, is hij vaak onderweg op de fiets, op bergschoenen of in zijn youngtimer en leest hij graag over geschiedenis en cultuur.
